Rijkswaterstaat en Partners for Innovation organiseerden samen op 15 april een Symposium in Utrecht met als thema Refuse & Rethink voor het onderwijs. Deze onderwerpen waren vorig jaar genoemd als focus voor verbeteringen in het onderwijs. Met ruim 20 deelnemers waren er betrokken discussies en enkele relevante lezingen.

Rethink en refuse zijn krachtige stappen op het gebied van duurzaamheid omdat ze hoog op de R-ladder staan.
Hierdoor is er veel impact mogelijk om al in de ontwerp- en gebruiksfase het product of dienst duurzamer te maken. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld recycle, waarbij de gevolgen en niet de oorzaak wordt aangepakt. Daarnaast is recycle nog steeds slecht geregeld en blijven er teveel landen en gemeenschappen met de problemen zitten van (ons) afval.

De definities van Refuse en Rethink zijn:

• Refuse: Stap af van producten of materialen die u eigenlijk niet nodig hebt.
  Maak een product overbodig door van zijn functie af te zien, of die
  met een radicaal ander product te leveren. Voorbeelden zijn het weigeren van bepaalde grondstoffen voor producten of het product vervangen door een alternatief, waardoor het product niet gemaakt hoeft te worden.
  
• Rethink: Intensiveer productgebruik (bijvoorbeeld door producten via
  platformen te delen of multifunctionele producten).

De discussies kwamen voort uit de vraag voor welke doelgroep deze leermiddelen ontwikkeld zouden moeten worden. Zou dit al vanaf de kleuter- en basisschool moeten, zodat al zij hiermee bezig kunnen zijn? Of juist voor de professionals die al werkzaam zijn? Gezien de urgentie van het probleem denk ik dat het te lang duurt voordat we resultaat zien als we het aan de nieuwe generatie overlaten. Als we het aan de 5-jarige overlaten kan die er pas iets echt mee in 2044, terwijl de professional het nu kan toepassen, en de impact veel groter kan zijn.

Daarnaast waren er twee lezingen over dit onderwerp.

Inge Oskam, lector Circulair Ontwerpen en Ondernemen vanuit de Hogeschool van Amsterdam vertelde over de methode die zij ontwikkeld hebben om dit onderwerp met studenten te trainen. Aan de hand van twee onderwerpen werd het geoefend in twee groepen, waarbij de functies ontleed en alternatieven onderzocht werden.

De tweede lezing was van Laura Niessen van de Universiteit van Maastricht. Zij heeft onderzocht welke strategieën voor refuse werken in de praktijk. In onderstaand schema en voorbeelden werd duidelijk dat het echt lukt om duurzamer te produceren. In deze database staat het onderzoek verder uitgewerkt.

Voorbeelden van bedrijven zijn Patagonia, Vitsoe, Loom en Early Majority. Door het aanbieden van reparatie (Patagonia), het verkopen wat de klant echt nodig heeft (Vitsoe meubelen) en het vermijden van seizoenskleding en daarmee uitverkoop (Loom kleding) slagen deze bedrijven er echt in om duurzamer bezig te zijn vanuit de ontwikkeling.